PERM – dolny perm PL jest lądem w konsekwencji karbońskich wypiętrzeń, powstają piaskowce perskie pstre, zlepieńce jako lądowe utwory. Z tych piaskowców są zbudowane G. Kamienne, Wałbrzyskie. Trwa działalność wulkaniczna ona przejawiała się tym ze te permskie piaskowce i zlepieńce w szczeliny wciskała się magma, i powstały skały porfirowe tj. porfiry i melafiry-żyłowe skały charakter. Dla . Kamiennych i Wałbrzyskich. Wylewy magmy doprowadziły do powstania pokładów diabazów , które sa znane z obszarów Sudeckiego na pogórzu Kaczawskim. Kiedy dochodzi do krzepnięcia lawy ona tworzy takie słupy na pogórzu kaczawskim i w okolicach Krakowa (Krzeszowice doszło do wylewu magmy diabazowej). Okres lądowy z osadami lądowymi, inekcjami lawy wulkanicznej w szczeliny prowadzące do powstania skal żyłowych porfirowo-melafirowych. Wylewy magmy diabazowej także w okolicach Krakowa. Perm Górny nastąpił tu zalew morski który objął cale terytorium PL środkowej i pn. w tym górnopermskim lub cechsztynskim morzu znajdowały się roztwory soli, które wytrącały się z tego morza tworząc pokłady soli kamiennej i potasowej. Było to płytkie wysychające morze w warunkach gorącego klimatu i tworzyły się pokłady soli cechsztynskiej. Występują te pokłady w rejonie Kujaw, sól ta wyciskana jest w postaci wysadów solnych, diapirow w rejonie Kłodowy, Inowrocławia, gdzie jest eksploatowana. Na monoklinie podsudeckiej i nizinie Ślaskiej powstały osady górnopermskie łupki miedzionośne eksploatowane są w LGOM, dla pozyskania miedzi oraz srebra. (1300t. srebra -III PL w eksporcie). Kopalnie kujawskie to są jedyne kopalnie z których pozyskujemy sól kamienna i potasowa. W permie zaczęła się kszatłtować potężna geosynklina karpacka, w karbonie powstały granitowe batolity, które wysterczały z tej geosynkliny karpackiej na płd. tworząc wyspy. Książkiewicz nazywał te wyspy wyspami tatrzańskim, jedna z tych wysp tworzył granit z którego są zbudowane dzisiejsze Tatry. One wystając z morza podlegały procesom niszczenia m.in. abrazji. Na granicie tatrzańskim leży utwór nazywany zlepieńcem myślachowickim on jest datowany na perm i leżał bezpośrednio na granicie tatrzańskim.
TRIAS – transgresje i regresje morskie, w trasie dolnym morze jest płytkie, tworzą się pstre piaskowce, związane z osłoną mezozoiczna Gór Świętokrzyskich, Tatr i płd. Części Niziny Ślaskiej. Charakterystyczne utwory to: dolomity środkowo triasowe, kruszconośne zawierające rudy cynku i ołowiu występują w progu ciągnącym się od Olkusza po G. Św. Anny. Środkowy trias nazywany wapieniem muszlowym-dolomity, iły, piaskowce.
G. trias (kajper) morze się spłyciło- górnokajprowe piaskowce i łupki. W triasie geosynklina karpacka poszerza się ku płn., osadzane są w niej triasowe utwory, które znane są z osłony mezozoicznej triasu. W G. Triasie występuje najstarsza faza alpejskich ruchów górotwórczych tzw. faza starokimeryjska.
JURA – okresowe zalewy morskie, które objęły cale terytorium PL za wyjątkiem Sudetów bo są lądem. Objęły również wyniesienie mazursko-suwalskie. W tym płytkim morzu osadzały się piaskowce i lupki białe tzw. biała jura.
Jura środkowa (doger)- morze się pogłębiło, osadzały się w nim iły i piaskowce z soczewkami rud żelaza, występują w okolicy Częstochowy, Zawiercia, i Łęczycy nad Bzurą. Syderyty występują w postaci rozległych soczewek.
Jura górna- powszechny zalew morza, w którym to morzu osadzały się skaliste, grubo ławicowe, pokładowe wapienie, występujące w okolicy Krakowa (wawel, Krzemionki), Wyżyna Krakowsko – Częstochowska. Tworzą one osłonę mezozoiczna G. Świętokrzyskich. Występują one na wale Kujawsko-pomorskim, znane są z Pienin i Tatr, gdzie wchodzą w skład osłony masywu tatrzańskiego. Jura górna to także piaskowce i iły.
KREDA – zalew morza, głownie margle ale także piaskowce i wapienie. W dolnej kredzie kolejna faza ruchów alpejskich młodokimeryjska. Nastąpiło tu sfałdowanie wału kujawsko-pomorskiego, powstała tez monoklina śląsko- krakowska, w obszarze Pienin te młodokimeryjskie ruchy doprowadziły do potrzaskania górnojurajskich wapieni, te potrzaskane bloki zostały powciskane w ciasto kredowe. Charakterystyczne dla Pienin jest to ze te jurajskie skały tkwią w osłonie kredowej. W środkowej kredzie występuje powszechny zalew morza PL. W okresie środkowej kredy morze wkroczyło w nieckę wewnątrzsudecką i nieckę zewnatrzsudecką, środkowokredowe utwory to wapniste piaskowce Gór Stołowych.
Górna kreda to splycenie morza, od dolnej kredy trwała sedymentacja utworów fliszowych .flisz karpacki zaczął się zatem osądzać od dolnej kredy i przez cala kredę trwała jego sedymentacja. Odbywało się to w geosynklinie, w oceanie Tetydy, geosynkilinie karpackiej, która była podzielona na baseny ciągami wysp. I poszczególne baseny składające się na ocean Tetydy były rożnej głębokości i odległości od tych wysp, które niszczone dostarczały materiału do tworzenia tego fliszu. W najbardziej głębokim morzu osądzały się utwory wapienne, w płytkim piaskowce i jeszcze płytszym zlepieńce, piaski i żwiry które potem scementowane dały piaskowce i zlepieńce. Dlatego w poszczególnych częściach oceanu Tetydy na skutek zróżnicowanej głębokości osadzały się utwory o rożnej frakcji w tym samym czasie. I te poszczególne baseny zostały nazwane np. basem podslaski, basem śląski, magurski, inoceramowy. Doszło do fałdowania tych utworów , utwory w poszczególnych basenach samodzielnie były faldowane, a potem one się nasuwały na siebie z płd. Tworząc płaszczowiny. Utwory fliszowe powstawały przez cala kredę i paleogen.
Przełom kredy i trzeciorzędu to 3 faza alpejskich ruchów tzw. laramijska, wypiętrzone zostały Sudety, tzw. wał meta karpacki, także pas wyżyn, które stały się lądem. Przez cały paleogen następował proces niszczenia tych obszarów lądowych, klimat okresowo ciepły, wilgotny prowadził do procesów niszczących, polegających na wietrzeniu i przemieszczaniu pokrywy zwietrzelinowej. W konsekwencji tego wietrzenia trwającego przez cały paleogen powstała paleogeńska powierzchnia zrównania w obszarze sudeckim i na wyżynach. Na obszarze wyżyn są skały krasowiejące, w procesie tego paleogeńskiego niszczenia i tworzenia pokrywy powstała powierzchnia i ta wyżyna ma charakter powierzchni zrównania krasowego. Procesy krasowienia tworzą się najpierw w obszarze powierzchniowego krasu, wertepy, leje krasowe,uwały przechodząc w polja rozdzielone jakimiś tam ostańcowymi wzgórzami . powstała paleogeńska powierzchnia zrównania o charakterze zrównania krasowego. Resztki tej paleogeńskiej powierzchni zrównania obserwować możemy jako zrównanie wierzchowinowe płaskowyżu Ojcowskiego, z niej sterczą ostańcowe skały ,które świadczą o wyższym jej zaleganiu. Ta powierzchnia która utworzyła się w Sudetach nie była taka jednolita, w szczególności w obszarach zbudowanych z granitów doszło tam do procesu kaolinizacji polegał on na rozkładzie skalenia wchodzącego w skład granitu(to głównie kwarc, krzemionka, mika i skalenie, które są glinokrzemianami) w warunkach gorąco- wilgotnego klimatu zachodzi proces rozkładu tych skaleni, polegający na odprowadzeniu ze związków krzemionki, powstają glinki laterytowe ostatecznie kaolinitowe, które są tlenkami glinu. To wietrzenie granitu sięgało do takiej głębokości do jakiej są zdolne przeniknąć wody opadowe. Infiltracja wody opadowej sięga nawet do 150 m wgłąb skały. W konsekwencji spękań do takiej głębokości sięga proces wietrzenia granitów. Współcześnie w warunkach gorąco – wilgotnego klimatu, wietrzenie nie przebiega równomiernie, bo granit jest skala zróżnicowaną odpornościowo, strefa twardszych obszarów i strefy mniej odporne na wietrzenie. W konsekwencji tego wietrzenia granitu sięgającego do 150m gdzie mamy do czynienia nie z zwietrzałym granitem. Powstały w konsekwencji wietrzenia pokrywy laterytowo kaolinowe. Pod pokrywa zwietrzałą jest powierzchnia nie zwietrzałego granitu tzw. powierzchnia zrównania pod pokrywowego. Nie jest to idealnie plaska powierzchnia jest ona falista, są to tarczowe nabrzmienia.
Pod koniec oligocenu w górnym paleogenie kolejna faza ruchów alpejskich tzw. sawska, spowodowała blokowe wypiętrzenia w Sudetach i na Wyżynach. W Sudetach zostały wypiętrzone dzisiejsze góry wzdłuż 2 potężnych walnych uskoków tektonicznych. Na terenie PL to uskok ciągnący się od Złotoryi po Zloty Stok z płn-zach na płd-wsch. podobny uskok wystąpił po czeskiej stronie Sudetów. W konsekwencji tych uskoków cały blok sudecki został wypiętrzony do góry , wznoszący się ponad przedgórze Sudeckie, który jakby zostało w miejscu, ale do czasu sawskich ruchów Przedgórze Sudeckie rozwijało się łącznie razem z dzisiejszymi Sudetami. Obszar ten został rozdzielony walnym uskokiem na 2 obszary: Sudety i przedgórze sudeckie, do tego czasu cały ten obszar rozwijał się łącznie.( Pokrywa zwietrzelinowa znajduje się niżej ok. 200 m niż w Sudetach na przedgórzu sudeckim?). kiedy pokrywy zwietrzelinowe znajdowały się w poziomie bazy denudacyjnej to one sobie były- (bardzo mądre stwierdzenie!!!! )kiedy one zostały wypiętrzone do góry to dopiero wtedy zaczynają na nie działać siły grawitacyjne i od tego czasu te pokrywy były zmywane i osadzane na przedpolu, a w konsekwencji tego zmywania odsłoniły się granity, które stanowiły powierzchnie przedpokrywową.
Najnowsze komentarze: