Możliwości zastosowania wiedzy psychologicznej w życiu codziennym

Psychologia jest naukowym stadium zachowania i doświadczenia, tzn. poprzez systematyczne badania psychologowie zmierzają do wyjaśnienia w jaki sposób istoty ludzkie zachowują się i jak na ich postępowanie wpływają cechy otaczającego świata.
Psychologia jest badaniem umysłu i zachowania. Studiować psychologię to starać się zrozumieć, jak myślimy, uczymy się, działamy, kontaktujemy się z innymi ludźmi, a także jak rozumiemy samych siebie. Głównym obiektem zainteresowania psychologii jest jednostka.
Psychologię wykorzystuje się w różnych dziedzinach życia.

Leczenie chorób psychicznych

Zdefiniowanie „normalności” nastręcza ciągle poważne problemy. Wszyscy mają swoje fobie i dziwactwa. Każdy z nas zna takie sytuacje, z którymi trudno jest mu sobie poradzić i w których ciągle reaguje inaczej niż zwykle, bardziej nerwowo. Granica między zachowaniem normalnym a nienormalnym jest więc bardzo trudna do ustalenia. Najczęściej, za choroby psychiczne uznaje się zaburzenia funkcjonowania naszego umysłu, które wpływają na zdolność do racjonalnego myślenia. Za najczęściej spotykane przypadłości uznaje się:
a) fobie (nieracjonalny lęk przed konkretną sytuacją lub przedmiotem, objawiający się gwałtownymi atakami niepokoju),
b) nerwice, które mogą mieć różne objawy np:
– nerwice wegetatywne (zaburzenia żołądkowe, sercowe ),
-nerwice natręctw ( wielokrotne sprawdzanie czy drzwi zostały zamknięte czy niczego nie zapomniał ),
– nerwice depresyjne – przygnębienie i smutek prowadzące do zahamowania czynności psychicznych, (człowiek chory na depresję popada w stan patologii i nieetyczności za światem),
c) nałogi (uzależnienie od używek, telewizji, przedmiotów, pracy, itp. ).
Jak dotąd, lekarze i naukowcy nie potrafią z całym przekonaniem podać jednoznacznej przyczyny tych dolegliwości, gdyż są one bardzo złożone. Jednak wieloletnia praktyka i wiedza zdobyta przez lekarzy, pomaga całkowicie lub częściowo wyleczyć pacjenta. Problemem tym zajmuje się psychologia kliniczna, która pomaga człowiekowi w sytuacjach trudnych, ale nie patologicznych. Pomaga człowiekowi na przykład, w poradzeniu sobie z taką chorobą, jak nerwica. Leczy się ją przy pomocy terapii i środków farmakologicznych. Różni się ona od choroby psychicznej sposobem leczenia. Przy chorobie psychicznej większy nacisk kładzie się na farmakologię. Poza tym stosuje się terapie indywidualne i grupowe.
Szeroko stosowaną w leczeniu formą terapii jest psychoanaliza. Jej celem jest zgłębienie nieświadomości danej osoby, w celu zrozumienia dynamiki nienormalnych zachowań. Podczas terapii pacjent jest zachęcany do przypomnienia i ponownego przeżycia traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, do uświadomienia ich sobie, co ma pozwolić na powrót tych doświadczeń, ale już pozbawionych lęku, do nieświadomości. Terapia klasycznej psychoanalizy oparta jest na :
-przeniesieniu projekcji na psychoanalityka, myśli i odczuć na jego klienta,
-na swobodnych skojarzeniach, podczas których klient mówi to, co przychodzi mu na myśl,
– na analizie snów, polegającej na interpretowaniu marzeń sennych klienta
Psychoanaliza została stworzona przez Zygmunta Freuda. Podstawowe założenia psychoanalizy to:
– osobowość każdego z nas zawiera w sobie poza świadomością nieświadomą część psyche, złożoną z zapomnianych wspomnień. Istnieje też trzecia warstwa psychiki, zwana przedświadomością, na którą składają się myśli nieuświadomione w danej chwili, lecz możliwe do uświadomienia w przyszłości
-zachowaniem i motywacjami ludzi kierują instynktowne dążenia (popędy). Źródłem popędów jest pewna energia psychiczna, której najsilniejsza część – libido – jest natury seksualnej,
-osobowość zawiera sferę:
id(biologicznie ukształtowaną i obejmującą odziedziczone popędy)
ego(której funkcją jest zaspokojenie popędów id)
superego(stanowiącą ramy moralnych wartości charakterystycznych dla danego kręgu kulturowego)
– najważniejszy wpływ na rozwój osobowości mają przeżycia z dzieciństwa.
Psychoanalizą zajmował się też Jung, który rozwiną freudowskie pojęcie nieświadomości przyjmując istnienie nieświadomości zbiorowej .Zakłada, że umysł ludzki dziedziczy pamięć doświadczeń przodków. Nieświadomość zbiorowa składa się z archetypów, uniwersalnych dla ludzi i ciągle ujawniających się w symbolach religijnych, artystycznych, literackich.

Psychologia sportu

W związku z tym, że zasady treningu, a także w znacznym stopniu metody treningowe i stosowane obciążenia, jak również środki odnowy biologicznej, nie stanowią obecnie żadnej tajemnicy i są powszechnie znane, o porażce lub zwycięstwie decyduje przygotowanie psychiczne. W wielu dyscyplinach sportu coraz większym zainteresowaniem cieszy się w ostatnich latach praktyczne ukierunkowanie psychologii, a przede wszystkim wykorzystania jej w zakresie treningu sportowego. Jednym ze sposobów wykorzystania jej jest wprowadzenie treningu mentalnego do planu treningowego sportowca. Sukces w sportach często zależy od nastawienia osobistego. Obojętne jest, czy chodzi tutaj o zwycięstwo w pucharze świata, czy proste ćwiczenia treningu – powodzenie w głównej mierze rozstrzyga się w głowie. Sportowcy w czasie zawodów lub skomplikowanych ewolucji sportowych doznają silnych emocji. Te z kolei są zależne od psychicznego i mentalnego przygotowania. Dobry trening między innymi powinien wzmocnić psyche każdego zawodnika. Można to wyjaśnić na przykładzie sytuacji przedstartowej, w której dla każdego zawodnika bardzo ważną rolę odgrywa umiejętność kontroli poziomu własnego napięcia. Nadmierną nerwowość likwiduje się poprzez ćwiczenia odprężające, zaś stany apatii – intensyfikując aktywność fizyczną w celu osiągnięcia wysokiej koncentracji, która umożliwi dobre rozpoczęcie zawodów bezpośrednio po starcie oraz wzięcie kontroli nad wyznaczonymi sobie zadaniami. Aby zadania te zawodnik mógł potraktować jako wyzwania, a nie jako coś co go przytłacza, potrzebny jest odpowiedni trening, tzw. trening mentalny, który stanowi zbiór metod i ćwiczeń (technik) psychologicznych, które poprzez systematyczne i długie oddziaływanie prowadzą do wzrostu kontroli nad zachowaniem i emocjami, do podniesienia poziomu wielu cech psychicznych (takich jak np: koncentracja uwagi), oraz do zwiększenia odporności (wytrzymałości) psychicznej w obliczu stresu. Z punktu widzenia aktywności fizycznej trening taki rozwija precyzję ruchów, ekonomiczne wydatkowanie energii i umiejętność szybkiego wypoczynku. Natomiast z punktu widzenia psychicznego poprawia koncentracje uwagi, zwiększa możliwości percepcji i koordynacji psychoruchowej oraz prowadzi do podniesienia poziomu samooceny, pewności siebie. Najlepszym przykładem zastosowania wiedzy psychologicznej jest nasz najlepszy Polski skoczek Adam Małysz. Dopiero po rozpoczęciu pracy z psychologiem zaczął odnosić sukcesy.

Psychologia reklamy

Wiedzę psychologiczną wykorzystują również specjaliści od marketingu i reklamy. Nieświadomie poddajemy się różnym bodźcom, które zewsząd nas otaczają. Wykorzystują to różne firmy i sklepy, które chcą zwiększyć popyt na swoje towary. Producenci przedstawiają w reklamach sytuacje życiowe, w których każdy z nas mógłby się znaleźć, co powoduje chęć nabycia produktów reklamowanych. Najwięcej filmów reklamowych adresowanych jest do kobiet i dzieci. To właśnie kobiety stanowią największą grupę odbiorców. Przykładowo ubrania prezentowane przez wysokie, szczupłe i zadbane modelki powoduje, iż panie kupują stroje myśląc, że będą wyglądały jak gwiazdy.
Dobrym przykładem zastosowania wiedzy psychologicznej są wielkie sieci hipermarketów. Ceny sugerujące, że towar jest tańszy niż w rzeczywistości (np. 3,99 zł.), relaksująca muzyka, promocje połączone z degustacją, układ towarów (np. półki z chlebem są ustawione tak, że klient musi przejść cały sklep, aby do nich dotrzeć), towary z prezentami – to wszystko wpływa na nas.
Naukowcy dowiedli również, że duże znaczenie dla wielkości zakupów ma wielkość płytek podłogowych, ponieważ im są one większe tym klient wolniej idzie i więcej produktów wybierze. Podobnie wielkość koszyków nie pozostaje bez znaczenia – im większy koszyk, tym więcej się zmieści. Również produkty mające być przedmiotem zakupu umieszcza się na wysokości oczu potencjalnego nabywcy. Hostessy ładnie się uśmiechające, ubrane w krótkie spódniczki przyciągają uwagę panów w każdym wieku. Przy kasach, do których zawsze stoi się w dużych kolejkach ustawiane są regały ze słodyczami, po które nieświadomie sięgamy.

Psychologia pracy

Psychologia pracy jest to dyscyplina psychologii stosownej zajmująca się badaniem zastosowań wiedzy psychologicznej w różnych dziedzinach pracy człowieka i w różnych uwarunkowaniach, uwarunkowaniach w jakich ta praca przebiega. Zajmuje się sytuacjami, które powstają w środowisku ludzi pracujących. Badaniem wpływu pracy na kształtowanie cech osobowości, rozwiązaniem problemów związanych z przydatnością zawodową, badaniem relacji człowiek – produkt i człowiek – stanowisko pracy.
Wiele firm stosuje metody psychologiczne w stosunku do swoich pracowników. Dotyczą one głównie zmotywowania do pracy w celu zwiększenia wydajności. Najczęściej pracownicy dostają nagrody finansowe. Pracownik odpowiednio zmotywowany za pomocą nagród, które sprawiają przyjemność i budują pozytywne emocje, przenosi te emocje na całe środowisko pracy. Zaczyna cenić i lubić swoja pracę, oraz swoja firmę. Takie wprowadzenie systemu nagród opartych na wzmocnieniach zewnętrznych może doprowadzić do tego, że ludzie będą robili różne rzeczy dla nagród, a nie dla przyjemności. Istotna jest ważność nagrody, która może wpłynąć na motywację wewnętrzną prowadzącą do bardziej twórczych i efektywnych działań pracownika.
Inną metodą jest przykładowe karanie jednego z pracowników mające na celu wzbudzenie respektu w stosunku do pracodawcy. Nadmiar kar rodzi jednak konsekwencje przeciwne. Zmniejsza się atrakcyjność stanowiska pracy i samej organizacji, niechęć generalizuje się na całe środowisko. W takich warunkach konieczne jest ciągłe stosowanie kontroli bezpośredniej i ciągłego nadzoru kierowniczego. Organizowanie różnych bankietów, spotkań okazjonalnych, wyjazdów sprzyja integrowaniu się pracowników, którzy tworząc zgrany zespół w przyjaznej atmosferze rozwiązują problemy.
Pracodawcy lub specjaliści od public relactions, którzy przeprowadzają rozmowy kwalifikacyjne z kandydatami wykazują się wiedzą psychologiczną, zadając im podchwytliwe pytania i stawiając ich w niezręcznych lub ekstremalnych sytuacjach.

Psychologia a inteligencja

Wszyscy mniej więcej wiemy, czym jest inteligencja, ale nie jest łatwo podać precyzyjną definicję, a jeszcze trudniej jest ją zmierzyć. Sami psychologowie nie maja na ten temat zgodnego zdania. Inteligencję często określa się jako celowe zachowanie przystosowawcze. Na przestrzeni lat niektórzy uważali, że inteligencja jest to zdolność do uczenia się, inni, że zdolność do przystosowania się do środowiska lub ogólna tendencja do samodoskonalenia. Żadna z tych definicji nie jest prawdziwa, ale też żadna nie jest zła.
Obiektywnym wskaźnikiem rozwoju człowieka jest iloraz inteligencji (IQ), czyli stosunek wieku inteligencji do wieku życia, przy czym wiek inteligencji (wiek umysłowy) jest to poziom inteligencji danej osoby wyrażony wiekiem, w jakim przeciętnie ludzie ujawniają taki jak ona stopień wykonania zadań.
Obecnie często przeprowadza się testy na inteligencję. Chociaż przeprowadzanie testów mających na celu zmierzenia naszego IQ wzbudza wiele kontrowersji, okazały się one bardzo pożytecznym narzędziem dla nauczycieli. Mogą oni skuteczniej rozróżnić uczniów mało zdolnych od leniwych. Dzięki testom psycholodzy są w stanie sprawdzić wyniki swoich badań i zdobyć szerszą wiedzę na temat ludzi, ich potrzeb i zdolności. Testy przydają się również w momentach podejmowania trudnych decyzji życiowych. Fakt, że istnieją wymierne odpowiedzi na pewne pytanie upraszcza sytuację do tego stopnia, że podjęcie decyzji staje się możliwe. Na przykład wynik testu może podpowiedzieć niezdecydowanemu absolwentowi, czy powinien kontynuować edukację, czy podjąć już pracę zawodową. Decyzja będzie łatwiejsza, ponieważ otrzymany wynik pozwala na porównanie własnych możliwości intelektualnych w danej dziedzinie z możliwościami kolegów.
Testy na inteligencje są wykorzystywane nie tylko w systemie edukacyjnym, czy w przebiegu kariery pracownika, ale stanowią także cenne narzędzie diagnostyczne. Odpowiednio skonstruowane służą lekarzom do badania natury pewnych zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu. Na ich podstawie przygotowuje się odpowiednie leczenie i terapię.

Zastosowanie psychologii w życiu codziennym jest bardzo różnorodne. Jest to nauka bardzo potrzebna, ale wiedza w tej dziedzinie może być wykorzystywana w nieodpowiedni sposób, a osoby podatne na wpływy mogą być manipulowane.
Wiedza psychologiczna w pewien sposób pozwala nam zrozumieć siebie, swoje zachowanie oraz otaczający nas świat, redukuje pewien stan niepewności i lęku. Dostarcza nam obrony przed sytuacjami agresji i umożliwia działania dzięki którym możemy zrealizować nasze cele .Ponadto pozwala przewidywać, a po części wpływać na zachowanie innych osób. Ten szczególny rodzaj wiedzy jest także bardzo użyteczny w pracy nauczyciela. Aby pomóc wychowankowi opiekun powinien poznać podłoże i przyczyny jego zachowania. Umożliwia mu to właśnie wiedza psychologiczna , która spełnia funkcje wychowawczą, gdy pozwala zrozumieć pewne zachowania. Pozwala ustalić co porusza ludźmi i jak funkcjonuje ich psychika, to sposób myślenia, o tym jak żywe stworzenia radzą sobie ze swoim środowiskiem i jak zachowują się względem siebie, zajmuje się tym, co odróżnia ludzi od maszyn, jest rodzajem wiedzy i sposobem ujmowania zjawisk, który można wykorzystać do podniesienia jakości ludzkiego życia. Wiedza psychologiczna jest stosowana w różnych dziedzinach działalności człowieka: w pracy, psychoterapii ,biznesie, różnego rodzaju kursach, kryminologii , a więc w życiu codziennym.

Bibliografia:
R. Sternberg – „Wprowadzenie do psychologii”
Wadeley, Birch, Malin – „Wprowadzenie do psychologii”
„Świat wiedzy”
Notatki własne z zajęć psychologii